Ι.Μονή Κοιμήσεως Θεοτόκου
Χρυσοβίτσας
Το αρχαίο,ένδοξο και πλούσιο μοναστήρι της Παναγίας της Χρυσοβίτσας βρίσκεται στο Δήμο Εγνατίας στο ομώνυμο χωριό , Χρυσοβίτσα , και είναι αφιερωμένο στην Κοίμηση της Παναγίας .
Το χωριό πήρε το όνομα από την εικόνα της Παναγίας , που με θαυμαστό τρόπο έφυγε από το χωριό Στριγγανία της Επαρχίας Τριχωνίδας και το ναό της «Χρυσοβίτζης», όπου για πρώτη φορά βρέθηκε η εικόνα το 533 μ.Χ. , και αφού περιπλανήθηκε πηγαίνοντας , πάντα με θαυμαστό τρόπο , στη Μονή Βαρλαάμ των Μετεώρων και στη συνέχεια στη Μονή Βωτζά (Βουτσά ) ,που βρίσκεται στο χωριό Γρεβενίτι , έφτασε στο δάσος του χωριού Παλαιόμυλος , όπως ονομαζόταν πριν την εμφάνιση της Εικόνας το σημερινό χωριό Χρυσοβίτσα .
Εκεί στο δάσος κάποια γυναίκα που την έλεγαν Λαμπρινή ,από το χωριό Παλαιόμυλος που βρισκόταν στους πρόποδες του δάσους , πηγαίνοντας να κόψει ξύλα βλέπει μια γυναίκα να στέκεται ντυμένη σαν βασίλισσα ,εκεί που σήμερα είναι κτισμένη η εκκλησία.
Είπε στη Λαμπρινή : « Να πας, χριστιανή , στο χωριό σου και να πεις στον παπα-Μιχαήλ και στους δυο γέροντες του χωριού να έρθουν εδώ και να οικοδομήσουν το σπίτι μου (να κτίσουν ναό ) και εδώ γύρω από το σπίτι μου να κτίσουν το χωριό τους και θα έχουν έτσι την παντοτινή μου προστασία ».
Αφού συνέβηκαν κι άλλα θαυμαστά γεγονότα πείσθηκε κι ο Μητροπολίτης Ιωαννίνων , που ήθελε να πάρει τη θαυματουργική εικόνα στα Γιάννενα , πως η Παναγία ήθελε να μείνει στον τόπο που εμφανίστηκε και έτσι κτίσθηκε ναός που ονομάστηκε εκκλησία—μονή της Χρυσοβίτσας. ( Βλέπε βιβλίο «Η Παναγία της Χρυσοβίτσας» Στέργιος Μπούγιας ,Χρήστος Γαλάνης )
Το μοναστήρι της Χρυσοβίτσας περικλείεται από κάστρο που τμήμα του έγινε από κάποιον που ονομαζόταν Μπαλατσός. Σε αγκωνάρι του παράθυρου των νοτίων κελιών υπάρχει εγχάρακτη ημερομηνία 1253 ,ημερομηνία κτίσεως των κελιών .
Αναφέρεται ότι στα χρόνια της ακμής ( «Ηπειρωτικά Χρονικά» 1933, Φίλιππου Σεγκούνη ) ήταν μοναστήρι με «δεκατρείς Γούμενους». Λειτούργησε ως ανδρικό αλλά και ως γυναικείο .Στην « Ανέκδοτη Αλληλογραφία των Ζωσιμάδων » αναφέρεται ότι μόνασε στο μοναστήρι η Βασιλική Ζωσιμά θυγατέρα του Χρήστου Ζωσιμά που πήρε το όνομα Βηθλεέμ .
Το μοναστήρι της Χρυσοβίτσας ήταν το πλουσιότερο της περιοχής και σαν προσκύνημα εφάμιλλο της Τήνου και της Σουμελάς . Τα περισσότερα κειμήλια «φλωρικά» ,Ιερά φελόνια , ασημικά , Ιερά σκεύη και τα «άσπρα της Χρυσοβίτσας», που τον καιρό του «χαλασμού» έφταναν τα διακόσια πουγγιά (100.000 γρόσια ) βρίσκονταν σε ειδική κρύπτη της Μητρόπολης των Ιωαννίνων «μπιδρούμι» για να προφυλαχτούν .
Σήμερα το καθολικό του μοναστηριού βρίσκεται σε καλή κατάσταση . Δύο επιγραφές που υπάρχουν ,μία στον πρόναο και μία στον κυρίως ναό ,αναφέρουν ότι η ιστόρηση του πρόναου έγινε αρχιερατεύοντος του Μητροπολίτη Ιωαννίνων Κλήμεντος (1680 – 1715) , ( «Κώδικας Χώρας Μετσόβου ετών 1708 – 1907» Γ. Πλατάρης ) , ενώ η επιγραφή στον κυρίως ναό γράφει ότι η ιστόρηση έγινε το 1781 29 Ιουνίου από τους Καπεσοβίτες αδελφούς Ιωάννη και Γεώργιο ιερέα . Η αρχαιολογία κατέταξε το μοναστήρι αυτό το 1781 μόνο και μόνο από την επιγραφή του κυρίως ναού .Δεν πρόσεξε τα παρακάτω :
1) Πάνω από την είσοδο του κυρίως ναού υπάρχει εντοιχισμένη λίθινη πλάκα με ανάγλυφη ημερομηνία 1233 και ανάγλυφα γράμματα .
2) Κάτω από την αγιογράφηση των Καπεσοβιτών αδελφών υπάρχει άλλη αγιογράφηση που κανείς δεν ενδιαφέρθηκε να εκτιμήσει και να ασχοληθεί σοβαρά .
3) Είναι δυνατόν στην αγιογράφηση ενός καθολικού μονής να γίνει πρώτα η αγιογράφηση του πρόναου και μετά από 70 χρόνια περίπου η αγιογράφηση του κυρίως ναού ,σύμφωνα με τις επιγραφές ;
Στον κυρίως ναό ,σήμερα, υπάρχει ωραίος ξυλόγλυπτος άμβωνας , ωραίος ξυλόγλυπτος αρχιερατικός θρόνος και ωραίο ξυλόγλυπτο τέμπλο .
Από τους θησαυρούς της Μονής μπορούμε να αναφέρουμε τα τρίπτυχα ,το ένα με την εικόνα του Εσταυρωμένου και το άλλο με ονόματα των κεκοιμημένων , το παλαιό ξυλόγλυπτο αρτοφόρι , ασημένια λειψανοθήκη με λείψανα των Αγίων: Τρύφωνος , Χριστοφόρου και Αρσενίου του Καππαδόκου , η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας με το ασημένιο επικάλυμμα ,ασημένια Ιερά σκεύη, Ευαγγέλια με ασημένια επικάλυψη ,τα βημόθυρα της Ωραίας Πύλης και της Προσκομιδής , το φιλτισένιο σεντούκι και κυρίως εικόνες του τέμπλου μεγάλες και μικρές.
Το καθολικό της Μονής Χρυσοβίτσας σύμφωνα με υπουργικές αποφάσεις είναι διατηρητέο μνημείο (ΦΕΚ 21/ 24-1-58 τ. β΄ και ΦΕΚ 404 / 6 -7-65 τ. β΄)
 |
| Καμπαναριό
Η
ΚΟΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ
.JPG)
Όταν,
λοιπόν, ο Χριστός, ο Θεός μας ,ευδόκησε να μεταθέσει την Παναγία και πανάμωμο
μητέρα του από αυτό τον φθαρτό κόσμο στη Βασιλεία του και να την τοποθετήσει
θεομητροπρεπώς «Εκ δεξιών του
περιβεβλημένην με πορφύρα και πεποικιλμένην εν ιματισμώ διαχρύσω» ( ψαλμ. μδ΄12
) της γνωστοποίησε εκ των προτέρων την ένδοξο αυτής μετάσταση . Απέστειλε πάλι
σ’ αυτήν τον αρχάγγελο Γαβριήλ για να της αναγγείλει την ένδοξη εκδημία της
,όπως άλλοτε τη θαυμαστή αυτής σύλληψη. Την επισκέφτηκε ο αρχάγγελος και της
έδωσε ένα κλαδί φοίνικα , σύμβολο ,της νίκης «κατά πάντων των δεινών και της
καταλύσεως του θανάτου» λέγοντας : «Ο Κύριος και Υιός σου σε προσκαλεί. Έφθασε
η ώρα να έλθεις πλησίον μου , ω καλή μήτερ μου …» κτλ. Όταν άκουσε η αγία
Θεοτόκος τους λόγους του αρχαγγέλου, γέμισε χαρά και έδωσε στον άγγελο την ίδια
,όπως και παλαιά , απόκριση: « Ιδού η δούλη Κυρίου, γένοιτό μοι - και τώρα –
κατά το ρήμα σου και απήλθε απ’αυτής ο
άγγελος» .
Τότε
η Θεοτόκος Μαρία σηκώθηκε και χαρούμενη πήγε στο όρος των Ελαιών για να
απευθύνει προς τον Κύριον με ησυχία τις ευχαριστίες και τα αιτήματά της γι’
αυτήν και για όλον τον κόσμο. Όταν προσευχόταν συνέβη ένα μέγα θαύμα. Ενώ δηλ.
προσευχόταν και παρακαλούσε τον Κύριο, όλα τα δέντρα που βρίσκονταν εκεί
έκλιναν προς την γη και την προσκύνησαν. Όταν τελείωσε την προσευχή και την
ευχαριστία της πλημμυρισμένη όλη από Θεό επέστρεψε στην Σιών.
Αμέσως
ο Κύριος έστειλε προς την Παναγία πάνω σε σύννεφο τον Ευαγγελιστή και Θεολόγο
Ιωάννη , επειδή η αγία Παρθένος είχε μεγάλη επιθυμία να τον δει . Όταν τον είδε
χάρηκε καιζήτησε να προσευχηθούν . Μετά ανακοίνωσε στον Ιωάννη και στις παρθένους που βρισκόταν εκεί το μήνυμα του
αγγέλου . Παράγγειλε να ετοιμάσουν το σπίτι της ,να ανάψουν λαμπάδες και να
θυμιατίσουν. Όλοι την περικύκλωσαν και έκλαιγαν και θρηνούσαν για τον
αποχωρισμό τους . Η Θεομήτορα και Βασίλισσα τους παρηγορούσε έναν έναν χωριστά και
τους απηύθυνε λόγια ενθαρρυντικά. Έπειτα κοίταξε τον ευαγγελιστή Ιωάννη και του
είπε να δώσει την εσθήτα και το μαφόριό της στις δυο χήρες που την υπηρετούσαν.
Κανόνισε τα της κηδείας και τους παρήγγειλε πώς να τη μυρώσουν καθώς και πού να
θάψουν το πανάσπιλο σώμα της.
2
Μετά
η ένδοξη Θεομήτορα κάθισε σ’ένα κρεβάτι, σ’αυτό που κάθε νύχτατο έλουζε με
δάκρυα και το λάμπρυνε με τις προσευχές και τις δεήσεις .Κατόπιν ζήτησε και
πάλι να ανάψουν τις λαμπάδες .
Οι
παρευρισκόμενοι αισθανόμενοι ότι φθάνει η ώρα της εκδημίας της μητέρας τους
Παναγίας Παρθένου ξέσπασαν σε λυγμούς. Έπεσαν στο έδαφος και την ικέτευαν να μη
τους αφήσει ορφανούς.
Η
αγία Θεοτόκος τότε άνοιξε το αμόλυντο στόμα της και τους είπε : «Αυτός είναι ο
Υιός μου , ο οποίος κατά σάρκα γεννήθηκε από μένα , όμως πατέρας αυτού είναι ο
Θεός ,που δημιούργησε και τη μητέρα Του … Δε θα πάψω να παρακαλώ και να
πρεσβεύω για σας , για όλους τους χριστιανούς και για όλο τον κόσμο
…»
Καθώς
η υπερευλογημένη Θεοτόκος μιλούσε και
συγχρόνως τους ευλογούσε , ακούσθηκε ξαφνικά δυνατή βροντή και εμφανίστηκε ένα
σύννεφο. Από το σύννεφο αυτό άρχισαν να πέφτουν στη γη σαν σταγόνες μυρίπνοης
δροσιάς οι άγιοι ,ένδοξοι μαθητές και Απόστολοι του Χριστού , ερχόμενοι από τα
πέρατα της οικουμένης στην αυλή της Θεοτόκου Μαρίας . Ο Ευαγγελιστής Ιωάννης,
αφούτους υποδέχτηκε και τους χαιρέτισε τους οδήγησε ενώπιον της υπεραγίας και
μακαρίας Παρθένου . Δεν ήρθαν μόνο οι δώδεκα , αλλά και αρκετοί από τους
πολυάριθμους μαθητές , όπως φανερώνει ο μέγας Διονύσιος ο Αρεοπαγίτης στην
επιστολή του προς τον Τιμόθεο. Λέγει δηλαδή ότι αυτός ο ίδιος ο Διονύσιος μαζί με τον Τιμόθεο, τον Ιερόθεο
και άλλους ομοψύχους τους έφθασαν εκεί με τους Αποστόλους για την
εκδημία της Βασίλισσας . Μπήκαν μέσα και στάθηκαν μπροστά της με σεβασμό και ευλάβεια.
Η
Παναγία τους ευλόγησε και τους ανήγγειλε την αναχώρησή της από αυτό τον κόσμο.
Τους διηγήθηκε όλα τα γεγονότα και τα λόγια του αρχαγγέλου για την κοίμησή της
. Χαιρέτισε τον Πέτρο και τον Παύλο και τους λοιπούς μαθητές και αφού τους
εξέθεσε μια διδασκαλία ευλογημένη ανάλογη του ύψους της δόξης της και αφού
όρισε τις τελευταίες λεπτομέρειες σχετικά με την κηδεία και την ταφή της, ύψωσε
τα χέρια στον ουρανό και άρχισε να αναπέμπει ευχαριστίες και δοξολογίες προς
τον Κύριο και Υιό της .
Στη
συνέχεια οι άγιοι Απόστολοι κινούμενοι από το Άγιο Πνεύμα άρχισαν καθένας
,ανάλογα της ικανότητάς του και του θείου φωτισμού , να ομιλεί, να δοξολογεί
και να ανυμνεί τη δόξα της απειροδυνάμου θείας εξουσίας και τη φιλανθρωπία του
Θεού και Σωτήρος ημών Ιησού Χριστού.
Μετά
από αυτά η αγία Παρθένος τους ευλόγησε για μια ακόμη φορά και η καρδιά της
γέμισε από θεία παρηγοριά.
Και
ιδού έφτασε ο Χριστός ο Υιός και Θεός της συνοδευόμενος από αναρίθμητες στρατιές
αγγέλων και αρχαγγέλων καθώς και από άλλα τάγματα, Σεραφίμ, Χερουβίμ και
Θρόνους. Όλοι στέκονταν μπροστά στον Κύριο με φόβο.
Η
υπεραγία Θεοτόκος γνώριζε όλα αυτά από πριν και τα περίμενε με μεγάλη ελπίδα.
Και οι άγιοι Απόστολοι είδαν έκπληκτοι
τη θεϊκή του δόξα ο καθένας βέβαια ανάλογα της δυνατότητάς του.
Μπροστά
σ’ αυτό το μυστήριο, « οι μαθηταί έπεσαν επί πρόσωπον αυτών και εφοβήθησαν
σφόδρα, γενόμενοι ωσεί νεκροί». Τότε ο Κύριος τους είπε : « Ειρήνη υμίν ». Όταν
οι Απόστολοι άκουσαν την γλυκυτάτη και παμπόθητη φωνή του Χριστού ,
αναζωογονήθηκαν και ενισχύθηκαν ψυχικά και σωματικά. Και η Παναγία γέμισε από
χαρά και τις τελευταίες αυτές στιγμές μεσίτευσε για όλους τους πιστούς και
παρακάλεσε για όλο τον κόσμο και για κάθε ψυχή που επικαλείται το όνομα του
Κυρίου και της μητέρας αυτού.
3
Αμέσως
δε με εντολή του Κυρίου οι άγγελοι άρχισαν να ψέλνουν ένα γλυκύτατο ύμνο , ενώ οι
άγιοι Απόστολοι έκλιναν ευλαβώς τις κεφαλές του μπροστά σ’ αυτή την
αγιοπνευματική μυσταγωγία και αφιέρωσαν με τη σειρά τους ύμνους αγγελομίμητους στην Παναγία. Μέσα σ’ αυτό το κλίμα η Παναγία
μητέρα του Κυρίου παρέδωσε τη μακαρία και αμόλυντη ψυχή της στο Βασιλέα και Υιό
της και κοιμήθηκε ύπνο γλυκό . Όπως η
Παναγία γέννησε χωρίς πόνους τονΚύριο Ιησού έτσι και κατά την κοίμησή της έμεινε
ανέπαφη από τους επιθανάτιους πόνους .
Οι
άγγελοι ύψωσαν με θαυμασμό τα αόρατα χέρια τους καθώς περνούσε η ψυχή της (όπως
μας αναφέρει ο άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής). Το σπίτι και όλη η περιοχή γέμισε από άρρητη ευωδία.
Οι
άγιοι Απόστολοι τίμησαν το σώμα της με ύμνους και ωδές πνευματικές. Πολλοί που
έπασχαν από ασθένειες παντός είδους συγκεντρώθηκαν εκεί και θεραπεύτηκαν.
Οι
Απόστολοι προέτρεψαν το μακάριο Πέτρο να εκφωνήσει την ευχή της ταφής. Ο Πέτρος
προσευχήθηκε αρκετά , τύλιξε με λωρίδες και άλειψε με λάδι το σώμα της
Παναγίας.
Οι
Άγιοι Απόστολοι σήκωσαν το σεπτό κρεβάτι
στους ώμους τους και με καθοδήγηση του Αγίου Πνεύματος κατευθύνθηκαν στο χωριό
της Γεθσημανή. Η κηδεία της παμμακαρίας και δεδοξασμένης Θεοτόκου ήταν
επιβλητική και ιεροπρεπέστατη καθώς οι Απόστολοι έψαλλαν και όλοι οι
πιστοί ελιτάνευαν το ναό του Σωτήρος με
πίστη. Όλοι οι ασθενείς και οι ποικίλως πάσχοντες θεραπεύονταν.
Οι
Ιουδαίοι βλέποντες τα ποικίλα θαύματα και τη λαμπρή συνοδεία της υπερενδόξου
Θεομήτορος με το πλήθος των Αποστόλων και των πιστών , φθόνησαν από ζήλο
μοχθηρό και αγωνίζονταν να διαλύσουν την ειρηνική και κοσμιωτάτη συνοδεία των
Αποστόλων και με κραυγές προσπαθούσαν να πλήξουν την ιερή αυτή σύναξη.
Τότε
ένας από τους ασεβείς Ιουδαίους , πιο σωματώδης από τους άλλους, όρμησε προκλητικά προς τη
συνοδεία των χριστιανών και άπλωσε τα χέρια του στο κρεβάτι , που ήταν
τοποθετημένο το πανάγιο σκήνος της υπερευλογημένης Θεοτόκου και προσπαθούσε να
το αναποδογυρίσει. Έλαβε όμως ακαριαία το δίκαιο μισθό. Τη στιγμή που τα χέρια
έπιασαν το άγιο εκείνο κρεβάτι , κόπηκαν την ίδια στιγμή από τους ώμους . Το
πένθος και η απελπισία κυρίευσε τόσο αυτόν όσο και τους Ιουδαίους που ήταν μαζί
του. Το θαύμα αυτό προκάλεσε σύγχυση και φόβο στους Ιουδαίους και καύχηση και
δόξα στους πιστούς .Τότε ο τιμωρηθείς ήλθε σε συναίσθηση κι επικαλείτο την αγία
Παρθένο εκλιπαρώντας την να τον ευσπλαγχνισθεί .
Ο
άγιος Απόστολος Πέτρος έδωσε εντολή να σταματήσουν την εκφορά να προσευχηθούν
και να παρακαλέσουν την Παναγία για τον τιμωρηθέντα αφού είδε την μετάνοιά του
.Έφεραν μπροστά στο σκήνωμά της τον ένοχο συντετριμμένον και μετανοημένον ενώ
τα αίματα έτρεχαν από τα χέρια του και τα δάκρυα από τα μάτια του . Άγγιξε τότε
ο ένοχος το ιερό κρεβάτι και ο Πέτρος τοποθέτησε τα κομμένα χέρια του στη θέση
τους και την ίδια στιγμή , με τη χάρη του Χριστού και της Παναγίας μητέρας του
, συνδέθηκαν προσαρμοσμένα με το υπόλοιπο σώμα . Τα ίχνη της πληγής
εξαφανίστηκαν . Αυτός ο άνθρωπος, μπροστά σ’ αυτό το θαύμα, πίστεψε στο Χριστό
και βαφτίστηκε δοξάζοντας το Θεό . Αρκετοί ολιγόπιστοι Ιουδαίοι στερεώθηκαν
στην πίστη τους και άλλοι πίστεψαν στο Χριστό.
|
|
| Καμπαναριό |
 | |||||||||||
| Εισοδος νάρθηκα |
 |
| Παλαιά άποψη καθολικού |
